W związku z docierającymi do Redakcji Portalu informacjami o nieprawidłowościach w zakresie badań kierowców transportu drogowego wyjaśniamy:
Ww. badania przeprowadza się na podstawie przepisu art. 39 j ustawy z dnia 6 września 2001r.o transporcie drogowym (Dz. U. 2013 r. z. U. 2013 r. poz. 1414 z późn. zm.). Z treści tego artykułu wynika, że badania kierowców transportu drogowego odbywają się na zasadach określonych w Kodeksie pracy – „ Art. 39j ust. 2. Badania lekarskie, o których mowa w ust. 1, są wykonywane, z zastrzeżeniem ust. 3-6, w zakresie i na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.7)), zwanej dalej Kodeksem pracy” .
Ponadto z przepisu Art. 39l wynika, że badania te są równoważne z badaniami profilaktycznymi pracowników – „3. Spełnienie przez przedsiębiorcę lub przez inny podmiot wykonujący przewóz drogowy obowiązku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b, uznaje się za równoznaczne ze spełnieniem obowiązków pracodawcy w zakresie wykonywania wstępnych i okresowych badań lekarskich, o których mowa w art. 229 § 1 i 2 Kodeksu pracy.”.
W praktyce powyższe zapisy ustawy oznaczają , że do badań kierowcy transportu drogowego ma zastosowanie przepis wykonawczy do ustawy Kodeks pracy czyli Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz. 332 ze zm.).
Zatem badanie kierowcy transportu drogowego powinno zakończyć się wydaniem orzeczenia w formie zaświadczenia lekarskiego (§3 ust 4 – ” Orzeczenia lekarskie są wydawane w formie zaświadczeń: 1)według wzoru określonego w załączniku nr 2 do rozporządzenia ….”).
obowiązujący druk zaświadczenia – Wzór zaświadczenia lekarskiego.Zaświadczenie powinno być wydane przez lekarza z uprawnieniami do badań profilaktycznych pracowników i równocześnie uprawnionego do badań kierowców (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców (Dz.U. 2014 r. poz. 949) ).
Natomiast w obiegu pojawiły się druki orzeczeń lekarskich różniące się nagłówkiem i podanymi podstawami prawnymi od wzoru obowiązującego. W związku z powyższym prosimy o zwrócenie uwagi na to, iż treść tych druków nie wynika z żadnego obowiązującego przepisu, a fakt, że zostały wydrukowane w drukarni nie czyni je drukami obowiązującymi. Jedynie wzory dokumentacji zamieszczone w obowiązujących aktach prawnych są drukami obowiązującymi.
Ponadto wyjaśniamy, iż w punkcie zaświadczenia dotyczącym stanowiska pracy powinno zostać wpisane wyłącznie „kierowca transportu drogowego” lub ewentualnie „kierowca” , nie powinny być wpisywane nazwy żadnych innych stanowisk pracy lub kategorie prawa jazdy czy rodzaje pojazdów. Niemniej cześć starostw może mieć takie żądania.
Zaświadczenie z badania kierowcy transportu drogowego, różni się od zaświadczenia z badań profilaktycznych pracowników tylko nazwą stanowiska (kierowca transportu drogowego) i dwoma pieczątkami z odrębnymi uprawnieniami lekarzy przeprowadzających badania.
Nie należy mieszać badań kierowców ustalonych przepisami ustawy z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym (Dz. U. 2013 r. z. U. 2013 r. poz. 1414 z późn. zm.)z badaniami kierowców ustalonymi przepisami ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz.U. 2011r nr 30 poz.151 z późn. zm.). Przepis Art. 39j. ust. 3. ustawy o transporcie drogowym „ Zakres badań lekarskich, o których mowa w ust. 1, obejmuje ponadto ustalenie istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, zgodnie z rozdziałem 12 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami.” oznacza jedynie, że lekarz przeprowadzający badania kierowcy transportu drogowego w trakcie badania ma uwzględnić również zakres metodologiczny badań zawarty w akcie wykonawczym do ustawy o kierujących pojazdami czyli w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców (Dz.U. 2014 r. poz. 949). Nie oznacza to, że przeprowadza się jednocześnie badanie kierowcy wynikające z przepisu art. 75 ust 1 pkt. 1 lub 2 ustawy o kierujących pojazdami zakończone wydaniem orzeczenia o istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem u kierowcy posiadającego ważne prawo jazdy dla danej kategorii. W Art. 75 ust. 3 ustawy o kierujących pojazdami ustawodawca,aby nie dublować tych badań, przewidział w przypadku przedłużania ważności prawa jazdy możliwość wykorzystania do tego celu orzeczenia wynikającego z ustawy o transporcie drogowym.
„3. Wymóg, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, uznaje się za spełniony – w zakresie odpowiednich kategorii prawa jazdy – w przypadku osoby, która posiada ważne orzeczenie lekarskie, wydane na podstawie art. 34 ust. 1 lub art. 60 lub na podstawie art. 39j ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym.”
Przepis Art. 15 ustawy o kierujących pojazdami wśród dokumentów, które należy złożyć do wydziału komunikacji starostwa nie wymienia orzeczenia lekarskiego wynikającego z art. 75 ust 1 pkt.1 lub 2 ustawy kierujących pojazdami („na prawo jazdy”). Dlatego też żądanie takiego dokumentu od kierowcy posiadającego ważne prawo jazdy na daną kategorię nie ma podstaw prawnych.
Art. 15.
1. Starosta dokonuje w prawie jazdy wpisu potwierdzającego odbycie kwalifikacji wstępnej, kwalifikacji wstępnej przyspieszonej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej przyspieszonej albo szkolenia okresowego, o których mowa w rozdziale 7a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym.
2. Wpis jest dokonywany na pisemny wniosek kierowcy, na podstawie przedłożonych kopii:
1) świadectwa kwalifikacji zawodowej potwierdzającego ukończenie kwalifikacji wstępnej, kwalifikacji wstępnej przyspieszonej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej, kwalifikacji wstępnej uzupełniającej przyspieszonej, szkolenia okresowego albo karty kwalifikacji kierowcy wydanej w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, zgodnie z dyrektywą nr 2003/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie wstępnej kwalifikacji i okresowego szkolenia kierowców niektórych pojazdów drogowych do przewozu rzeczy lub osób, zmieniającą rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 oraz dyrektywę Rady 91/439/EWG i uchylającą dyrektywę Rady 76/914/EWG,
2) orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy,
3) orzeczenia psychologicznego stwierdzającego brak przeciwwskazań psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy
– określonych w przepisach ustawy, o której mowa w ust. 1.
3. Świadectwo kwalifikacji zawodowej, potwierdzające ukończenie szkolenia okresowego w zakresie jednego z bloków programowych, wydane osobie, o której mowa w art. 39d ust. 6 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, stanowi podstawę do uzyskania wpisu, o którym mowa w ust. 1, w zakresie posiadanych kategorii prawa jazdy spośród kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D i D+E.
4. Wpis jest dokonywany, w formie wymiany prawa jazdy, na okres 5 lat, liczony od dnia wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej, o którym mowa w przepisach rozdziału 7a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, przy czym termin ten nie może być dłuższy niż okres ważności orzeczenia lekarskiego i orzeczenia psychologicznego, o których mowa w przepisach rozdziału 7a tej ustawy.
5. Za dokonanie wpisu, o którym mowa w ust. 1, pobiera się opłatę, o której mowa w art. 10 ust. 1, oraz opłatę ewidencyjną.
Nie ma również podstaw wymaganie od lekarzy dokonywania wpisu kategorii prawa jazdy na orzeczeniu lekarskim wydanym na podstawie ustawy o transporcie drogowym. Badanie kierowcy zgodnie z tymi przepisami nie rozróżnia kierowców transportu drogowego ze względu na rodzaj uprawnień do prowadzenia pojazdów danej kategorii. Kierowca otrzymując orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań lekarskich do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy transportu drogowego jest zdolny do pracy na tym stanowisku w zakresie wszystkich rodzajów pojazdów, o których mowa w ustawie, a więc i w zakresie wszystkich kategorii praw jazdy. W związku z powyższym brak podstawy prawnej, jak również merytorycznej, do wpisywania na orzeczeniu kategorii prawa jazdy.
Lekarz przeprowadzający badania kierowców transportu drogowego nie jest zobowiązany do sprawdzania czy zgłaszający się do niego kierowca zgłasza się w terminie określonym przepisem Art.39 j ust. 5 ustawy o transporcie drogowym. Za zgłoszenie się w odpowiednim terminie odpowiada sam zainteresowany lub osoba kierująca go na badania. Jednocześnie wyjaśniamy, że w art. 39j, ust.5 ustawy o transporcie drogowym zostały ustalone terminy wykonywania badań w trybie przewidzianym w ustawie:
” 5. Pierwsze badanie lekarskie, o którym mowa w ust.1, jest wykonywane przed dniem wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej potwierdzającego ukończenie kwalifikacji, a każde następne dla kierowcy w wieku do 60 lat – w terminie właściwym do ukończenia szkolenia okresowego, jednak nie później niż do dnia wydania świadectwa kwalifikacji zawodowej potwierdzającego ukończenie szkolenia okresowego.”
Mamy nadzieję, że powyższe wyjaśnienia pomogą Państwu w zrozumieniu zawiłości tego skomplikowanego prawnie tematu, a także utwierdzą w tym, że macie rację spierając się z niektórymi referatami komunikacji, inspektorami transportu drogowego, czy nawet „paniami z kadr” kwestionującymi zgodność Waszego zaświadczenia z przepisami.
Redakcja Portalu Medycyna Pracy